Metody antykoncepcji – jak wybrać najlepszą antykoncepcję dla siebie?

Niehormonalne (mechaniczne) metody antykoncepcji

Prezerwatywy – zewnętrzne i wewnętrzne (dla mężczyzn i dla kobiet)

Prezerwatywa (inaczej kondom) to cienka osłona wykonana z syntetycznego materiału. Dawniej większość prezerwatyw była robiona z lateksu, dziś przeważnie jest to poliizopren, który jest bardziej miękki i naturalny w dotyku. Jest wybawieniem dla osób uczulonych na lateks i daje więcej przyjemności dla obojga użytkowników. Prezerwatywy wewnętrzne (dla kobiet) są mało rozpowszechnione i niestety na rynku nadal dominuje lateks. Prezerwatywy kupisz bez recepty w każdej aptece, drogerii i markecie. Jeśli nigdy wcześniej nie używaliście prezerwatyw, poćwiczcie zakładanie jej przed stosunkiem.

Jeżeli prezerwatywa wewnętrzna (damska) jest dla Ciebie nowością, zobacz jak wygląda i jak ją założyć na filmiku sexed.pl. W zależności od urządzenia, z którego korzystasz, znajdziesz go po prawej stronie ekranu lub przed opisem prezerwatyw.

Największą zaletą prezerwatywy jest ochrona nie tylko przed niechcianą ciążą, ale również przed STI (czyli chorobami przenoszonymi drogą płciową). Plusem jest również brak ryzyka skutków ubocznych charakterystycznych dla antykoncepcji hormonalnej.

Z kolei do wad prezerwatyw możemy zaliczyć zakładanie przed każdym stosunkiem i konieczność przerywania gry wstępnej, by założyć prezerwatywę. Prezerwatywy mogą również nieznacznie zmniejszać intensywność doznań podczas stosunku.

Wkładka wewnątrzmaciczna (spirala) z miedzią

Jest to mała wkładka w kształcie litery „T”, która jest umieszczana wewnątrz macicy przez lekarza. Wkładka miedziana jest zazwyczaj wykonana z plastiku i miedzi lub w całości z miedzi. Głównym mechanizmem działania wkładki miedzianej jest uwalnianie jonów miedzi, które mają działanie plemnikobójcze. Miedź wpływa na ruchliwość i funkcję plemników, uniemożliwiając zapłodnienie komórki jajowej.

Wkładkę można kupić u ginekologa lub w aptece. Wkładkę zakłada lekarz podczas wizyty ginekologicznej. Założenie jej jest niekomfortowe, może być bolesne, ale trwa dosłownie kilka minut. Po 5-10 latach wkładkę należy wyjąć i – jeśli nadal chcemy korzystać z tej metody antykoncepcji – wymienić na nową. W razie potrzeby można oczywiście wyjąć wkładkę wcześniej – wystarczy umówić w tym celu wizytę u lekarza.

Przy spirali największą zaletą może być jej czas działania. Raz zakładasz i masz spokój na 5-10 lat. I podobnie jak w przypadku prezerwatyw – brak skutków ubocznych charakterystycznych dla antykoncepcji hormonalnej. Niestety podczas stosowania spirali miedzianej dużą wadą jest fakt, że miesiączki mogą być bardziej obfite, bolesne i trwać dłużej. Mogą być również nieregularne, a co za tym idzie – nieprzewidywalne.

Hormonalne metody antykoncepcji

Hormonalne metody antykoncepcji możemy podzielić przede wszystkim na jednoskładnikowe i dwuskładnikowe. Każde z nich mają różne możliwości podania/aplikacji, ale ich działanie będzie podobne.

Metody antykoncepcji hormonalnej jednoskładnikowej

Zawarty w nich hormon, który działa jak progesteron, hamuje proces owulacji i utrudnia ruch plemników w kierunku macicy, co sprawia, że zagnieżdżenie zarodka staje się utrudnione. Zaletą antykoncepcji jednoskładnikowej jest to, że nie zwiększa ryzyka wystąpienia zakrzepów krwi, chorób układu krążenia, raka piersi (jak w przypadku dwuskładnikowej). Z kolei do wad zaliczymy brak pływu na wystąpienie miesiączki, a także możliwość wystąpienia nieregularnego krwawienia i plamienia.

Rodzaje antykoncepcji jednoskładnikowej dostępne w Polsce:

• Wkładka wewnątrzmaciczna (spirala) hormonalna
  Podobnie jak w przypadku spirali niehormonalnej, umiejscawia się ją w macicy. Spirala hormonalna zawiera progesteron, który jest stopniowo uwalniany przez cały okres noszenia wkładki (3-5 lat). Wkładkę można usunąć wcześniej wedle potrzeb. Z uwagi na to, że hormony działają miejscowo w macicy, skutki uboczne przeważnie są rzadsze i łagodniejsze. U niektórych kobiet korzystających z wkładki hormonalnej krwawienie osłabia i zanika. Z kolei inne skarżą się na częste plamienia.
• Implant antykoncepcyjny
  Implant to taki miękki patyczek wielkości zapałki, który uwalnia progesteron. Zakłada się go chirurgicznie w miejscowym znieczuleniu i pozostawia na okres do 3 lat. Implant umieszcza się pod skórą na ramieniu. Jest wyczuwalny pod palcami, ale niewidoczny. Część kobiet z implantem przestaje miesiączkować, a część nie zauważa żadnych zmian w przebiegu cyklu. Implant, podobnie jak wkładkę, można wyjąć w dowolnym momencie (u lekarza).
• Zastrzyki antykoncepcyjne
  Zastrzyk z pochodną progesteronu wykonuje się raz na 3 miesiące u lekarza ginekologa. Rzadziej wywołuje skutki uboczne, ale największą wadą tej metody jest to, że zastrzyku nie da się cofnąć. Jeśli źle zareagujesz na taką formę antykoncepcji, będziesz musiała poczekać 3 miesiące na ustąpienie jej działania. Trzeba wziąć również pod uwagę, że nawet po zaprzestaniu tej metody, cykl menstruacyjny może długo wracać do normy (nawet rok czasu).
• Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe
  Tabletki, które uwalniają tylko jeden hormon (progesteron) są już powszechnie dostępne. Trzeba przyjmować je codziennie o tej samej porze. Nie robi się przerw między opakowaniami. Wiele kobiet korzystających z tej metody zgłasza całkowity zanik miesiączki. Nie jest to jednak reguła – inne mogą miesiączkować regularnie, inne będą miały nieregularne plamienia. Ta metoda wymaga regularności, a więc dobrej organizacji i pamięci. Tabletki trafiają do organizmu przez układ pokarmowy. Oznacza to, że w przypadku wymiotów/biegunki zmniejsza się ich skuteczność.
  

Metody antykoncepcji hormonalnej dwuskładnikowej (złożonej)

działa podobnie do antykoncepcji jednoskładnikowej, ale ze względu na obecność dwóch hormonów (zbliżone do naturalnych progesteronu i estrogenu) może być bardziej precyzyjna w kontrolowaniu cyklu menstruacyjnego. Jeśli będziesz robić zalecaną tygodniową przerwę w stosowaniu, będziesz miesiączkować co miesiąc. Jeśli nie, miesiączka się nie pojawi. Wadą natomiast jest zwiększenie (choć nieznacznie) wystąpienia ryzyka.

Rodzaje antykoncepcji złożonej dostępnej w Polsce:

• Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe
  Podobnie jak jednoskładnikowe – przyjmujemy codziennie o tej samej porze, wymagają od użytkowniczki konsekwentnej regularności, a ich skuteczność spada przy problemach żołądkowo-jelitowych. Ich zaletą jest jednak to, że za ich pomocą możesz kontrolować, kiedy pojawi się miesiączka.
• Plastry antykoncepcyjne
  Naklejamy je na skórę bez włosów (najczęściej ramię, brzuch lub pośladek) raz w tygodniu. Po 3-tygodniowym cyklu robimy przerwę na miesiączkę (lub nie, jeśli chcemy jej uniknąć/przesunąć). Plastry są wodoodporne – można w nich spokojnie robić długie kąpiele i chodzić na basen. Poza standardowymi skutkami ubocznymi antykoncepcji hormonalnej, plastry niosą ryzyko podrażnień skóry.
• Krążki (pierścienie) antykoncepcyjne
  To niewielki, przezroczysty krążek, który umiejscawiamy w pochwie (samodzielnie, bez konieczności wizyty u lekarza). Jest niewyczuwalny nawet w trakcie stosunku (dla obu stron). Zakładamy go raz w miesiącu i potem robimy przerwę na miesiączkę (lub nie). I zakładamy następny. Krążek działa miejscowo, więc powoduje mniej działań niepożądanych niż tabletki, czy plastry.
  

Stosunek przerywany nie jest metodą antykoncepcji. 

Jaka jest szansa na wpadkę przy stosunku przerywanym?

Na tyle duża, by nie traktować stosunku przerywanego jako antykoncepcji. Nieskuteczność tej metody wynika z podstawowych dwóch kwestii:

• zdolność do kontrolowania wytrysku przez partnera nie jest rzeczą pewną, ani stałą. Mówiąc wprost, partner może po prostu nie zdążyć wyjąć penisa przed wytryskiem. Nawet jeśli zazwyczaj jest w stanie kontrolować ejakulację,
• możecie próbować uniknąć wytrysku, ale nie unikniecie wydzielenia się preejakulatu, który również zawiera plemniki.

Poza tym nieustanne kontrolowanie wytrysku nijak ma się do przyjemności, której seks powinien być źródłem. A taki nadmierny stres związany z kontrolowaniem wytrysku to łatwa droga do zaburzeń erekcji, przedwczesnego wytrysku, czy też trudności z osiągnięciem orgazmu.

Antykoncepcja awaryjna – jak działa „tabletka dzień po”?

Antykoncepcja awaryjna, znana również jako „tabletka po”, to metoda antykoncepcji stosowana w sytuacjach nagłych, gdy wystąpił niezabezpieczony stosunek płciowy i istnieje ryzyko zajścia w ciążę. 

Jak działa tabletka dzień po?

Tabletki antykoncepcyjne awaryjne działają poprzez zahamowanie uwalniania komórki jajowej przez jajniki i/lub uniemożliwienie zapłodnienia już uwolnionej komórki jajowej. Co ważne, ich działanie jest mocno ograniczone czasowo – najwyższe działanie wykazują do 72h po stosunku. Istnieją również preparaty, których skuteczność jest wydłużona do 120h. Niemniej jednak należy pamiętać, że im wcześniej przyjmiemy tabletkę po, tym większa szansa na jej skuteczność.

Jak uzyskać tabletkę dzień po w Polsce?

Idź do lekarza po receptę. Receptę na „tabletkę dzień po” może wystawić lekarz każdej specjalności, w tym specjalista medycyny rodzinnej lub lekarz dyżurujący na oddziale nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. To znaczy, że możesz udać się po nią np. do swojego lekarza POZ w ramach NFZ, czy też pójść do dowolnego specjalisty prywatnie. Nie musi być to ginekolog. Możesz również skorzystać z tzw. “receptomatów” online.

Następnie idź z receptą do apteki i wykup lek. Możesz wcześniej sprawdzić dostępność tabletki w najbliższych aptekach, korzystając ze stron gdziepolek.pl czy ktomalek.pl.

Masz prawo do stosowania antykoncepcji, w tym także do antykoncepcji awaryjnej.

Mówi o tym 8 z 11 praw seksualnych zarekomendowanych przez WHPO.

Czy lekarz może odmówić wypisania tabletki dzień po?

Jeśli nie ma żadnych medycznych przeciwwskazań do zażycia antykoncepcji awaryjnej, lekarz nie może odmówić udzielenia pomocy. Lekarz zasłaniający się klauzulą sumienia, ma obowiązek wypisać Ci zaświadczenie o odmowie udzielenia pomocy oraz wskazać Ci miejsce, gdzie będziesz mogła uzyskać receptę. Jeśli lekarz odmówi pomocy, możesz zgłosić na niego skargę i poprosić o pomoc np. stowarzyszenie Federa.

Pamiętaj, że antykoncepcja awaryjna nie może być stosowana zamiast regularnej antykoncepcji. Traktuj ją – zgodnie z nazwą – wyłącznie awaryjnie. Czyli wtedy, kiedy zdarzył Ci się seks bez zabezpieczenia lub zabezpieczenie nawaliło (np. pękła Wam prezerwatywa).

Skutki uboczne antykoncepcji hormonalnej

Skutki uboczne przy stosowaniu antykoncepcji hormonalnej zależą od wybranej metody. Częściej (lub intensywniej) występują przy antykoncepcji dwuskładnikowej, aczkolwiek nie jest to regułą. Skutki uboczne mogą, ale nie muszą się pojawić. Niektóre mogą również minąć po kilku tygodniach, czy miesiącach stosowania. Antykoncepcja hormonalna może zadziałać inaczej na każdy organizm, więc nie sugeruj się objawami koleżanek. Musisz po prostu sprawdzić na sobie i zdecydować, czy skutki uboczne, które pojawią się konkretnie u Ciebie są akceptowalne. Wszystkie nieprzyjemne objawy zgłoś swojemu ginekologowi, który wówczas pomoże Ci dobrać inną metodę.

Oto lista najpopularniejszych skutków ubocznych antykoncepcji hormonalnej:

• Zmiany nastroju – najczęściej nerwowość, wahania nastroju, czy nawet stany depresyjne
• Spadek libido ( o ironio!)
• Wzrost masy ciała – spowodowany zwiększeniem apetytu, zaburzeniami metabolizmu tkanki tłuszczowej lub retencją wody w organizmie
• Nudności, bóle brzucha, wymioty, wzdęcia (zwykle ustępują po kilku tygodniach stosowania antykoncepcji)
• Nieregularne miesiączki/plamienia
• Ból i/lub obrzęk piersi
• Bóle głowy, migreny
• Zaburzenia snu
• Trądzik, wysypki, nadmierne wydzielanie sebum
• Zwiększone ryzyko nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca, powikłań zakrzepowo-zatorowych (np. zakrzepica), raka piersi

Wpływ antykoncepcji na zdrowie psychiczne

Hormonalne metody antykoncepcji mogą negatywnie odbić się na nastroju, zaostrzając objawy depresji lub lęków. Częstym skutkiem ubocznym przy antykoncepcji hormonalnej jest również spadek libido, który również może prowadzić do spadku nastroju czy obniżenia zadowolenia ze związku. Z tego powodu należy podchodzić do stosowania antykoncepcji uważnie, obserwując siebie, czy swoją partnerkę. W przypadku pojawienia się przykrych skutków ubocznych takich jak spadek nastroju, czy chwiejność emocjonalna, warto rozważyć zmianę metody antykoncepcji oraz konsultację psychologiczną. Z drugiej strony, stosowanie antykoncepcji może również pozytywnie wpłynąć na funkcjonowanie psychiczne. Świadomość zabezpieczenia może uwolnić od stresu i lęku przed ciążą. 

Która metoda antykoncepcji jest najlepsza dla mnie?

Wybór metody antykoncepcji to bardzo indywidualna sprawa. Jeśli jesteś w stałej relacji seksualnej, warto wybrać metodę antykoncepcji razem z partnerem. Przy wyborze najlepszej metody antykoncepcji dla siebie, pomocne będzie przemyślenie kilku kwestii.

Stan zdrowia

Jeśli masz problemy zdrowotne,, niektóre metody antykoncepcji mogą być bardziej zalecane niż inne. Jeśli cierpisz na jakiekolwiek dolegliwości zdrowotne lub przyjmujesz jakieś leki na stałe, ważna będzie konsultacja z lekarzem.

Styl życia

Zastanów się, jaka forma aplikacji antykoncepcji będzie dobrze pasować do Twojego stylu życia. Jeśli często zapominasz o regularnym braniu suplementów, tabletki nie będą najlepszym pomysłem. Tabletki hormonalne to również słaby pomysł jeśli palisz papierosy z uwagi zwiększone ryzyko zatorów i zakrzepów.

Planowanie rodziny

Jeśli chcesz mieć dzieci, warto oszacować kiedy przyjdzie na nie czas. Niektóre metody antykoncepcji, takie jak spirale, można łatwo usunąć, a zdolność do zajścia w ciążę powraca szybko. Podczas gdy inne mogą wymagać pewnego czasu na powrót do regularnej płodności.

Skutki uboczne

Rozważ, które skutki uboczne są dla Ciebie bardziej akceptowalne.

Antykoncepcja hormonalna dla mężczyzn antykoncepcją przyszłości?

Antykoncepcja hormonalna dla mężczyzn, póki co jest w fazie badań naukowych i jeszcze nie jest dopuszczona do powszechnego użycia. Należą do niej tabletki, zastrzyki oraz plastry antykoncepcyjne dla mężczyzn, które hamują produkcję plemników. Nie wiem jak Wy, ale ja czekam z ogromną ekscytacją na wprowadzenie antykoncepcji hormonalnej dla mężczyzn na rynek.

---

Agnieszka Dulińska

autorka artykułu & założycielka sekspresso

Cześć! Mam na imię Agnieszka i tworzę tutaj przestrzeń poświęconą pozytywnej seksualności. Jestem psycholożką, seksuolożką i psychoterapeutką poznawczo-behawioralną w trakcie szkolenia. Specjalizuję się w pracy z osobami GSRD, czyli należącymi do mniejszości seksualnych. Prywatnie jestem entuzjastką jogi i zdrowego stylu życia.

Więcej o mnie przeczytasz na agnieszkadulinska.pl

---