orientacja seksualna

Żeby zgłębiać seksualność, dobrze w pierwszej kolejności zrozumieć, czym ta seksualność właściwie jest. Dla ułatwienia przedstawię ją dziś w formie piramidy seksualności.

Zdarza mi się prowadzić warsztaty dla młodzieży. Kiedy pytam ich o to, czym jest seksualność, większość nastolatków wykrzykuje słowa związane z aktywnością seksualną. Seksualność kojarzy im się przede wszystkim z seksem (1 warstwa). Kiedy rozmawiam z dorosłymi ludźmi, np. w gabinecie seksuologicznym, obok aktywności seksualnej pojawia się jeszcze wzmianka na temat płciowości (2 warstwy). Co niektórzy, zwłaszcza osoby należące do mniejszości seksualnej, wspominają jeszcze o orientacji (3 warstwy).

Seksualność to sfera życia człowieka obejmująca nie tylko aktywność seksualną. Seksualność to również to, z kim i w jaki sposób chcę tę aktywność uprawiać oraz to, jak się czuję i jak wyrażam swoją seksualność w przestrzeni publicznej.

Martin Seligman, autor takiej cegły jak Psychopatologia (książka ma prawie 900 stron zapisanych maczkiem!), proponuje nam aż 5 warstw życia erotycznego człowieka. Na ich podstawie opracowałam grafikę w postaci piramidy, by ułatwić Ci spojrzenie na seksualność w kontekście jej warstw.

Tożsamość płciowa – pierwsza warstwa piramidy seksualności

Tożsamość płciowa to świadomość bycia kobietą, mężczyzną, czy też osobą określającą się poza tym binarnym podziałem, np. osobą niebinarną. Jest to najbardziej podstawowa warstwa naszej seksualności. Jest uwarunkowana biologiczne i nie można jej zmienić za pomocą żadnych oddziaływań. Tożsamość płciowa to nic innego jak sposób, w jaki identyfikujemy swoją płeć.

Tożsamość płciowa to świadomość bycia kobietą, mężczyzną, czy też osobą określającą się poza tym binarnym podziałem, np. osobą niebinarną.

Tożsamość płciowa jest niezależna od tego jak wyglądamy i jakie mamy genitalia. Nie da się jej zobaczyć gołym okiem, ponieważ jest to kwestia przeżywania siebie.

Biologiczne uwarunkowanie tożsamości płciowej

Większość ludzi ma tożsamość płciową równoznaczną z posiadanymi genitaliami i chromosomami płciowymi. Oznacza to, że jeśli masz waginę i chromosomy XX – prawdopodobnie przeżywasz siebie jako kobietę. A jeśli masz penisa i chromosomy XY, prawdopodobnie utożsamiasz się jako mężczyzna.

Niezgodność płciowa – tożsamość osób transpłciowych

Zdarza się jednak, że jest inaczej. Mówimy wtedy o niezgodności płciowej, która może objawiać się dysforią płciową, czyli brakiem akceptacji lub nawet wstrętem do swojego ciała. Osoby, które utożsamiają się z inną, niż nadaną przy urodzeniu płcią, to osoby transpłciowe.

Jak już pisałam wcześniej, tożsamości płciowej nie da się zmienić. Dlatego jedyną drogą dla osób transpłciowych, by żyć w zgodzie ze sobą, jest korekta płci.

Orientacja seksualna

Orientacja seksualna określa to, z kim chcemy wchodzić w relacje romantyczne i seksualne. Najbardziej rozpowszechnione orientacje to heteroseksualna (pociąg do płci przeciwnej), homoseksualna (pociąg do tej samej płci) lub biseksualna (pociąg do obu płci). Jednakże coraz częściej słyszymy o innych rodzajach orientacji seksualnej, takich jak panseksualność – czyli pociągu romantycznego/seksualnego odczuwanego niezależnie od płci drugiej osoby. 

Osoby, które wcale nie odczuwają pociągu seksualnego, nazywamy aseksualnymi. Z kolei osoby, które realizują seksualność tylko ze sobą, mogą określić swoją orientację jako autoerotyczną. Żadna orientacja seksualna nie jest zaburzeniem psychicznym.

Preferencje seksualne

Trzecia warstwa piramidy seksualności człowieka to preferencje seksualne. Należy do niej wszystko, co sprawia, że mamy ochotę na seks oraz sposób, w jaki chcemy ten seks uprawiać. Najczęściej są to określone części ciała kobiet/mężczyzn (np. piersi, pośladki), sprzyjające otoczenie (np. blask świec, nastrojowa muzyka), wspólne aktywności (np. prysznic z partnerem, zmysłowy taniec), czy też przedmioty (np. pończochy, garnitur, kajdanki). Mogą to być również mniej oczywiste preferencje. Dopóki nie naruszasz swoich i cudzych granic, wszystkie preferencje są ok!

Jak zadbać o to, by nie naruszać swoich i cudzych granic w łóżku? Zapoznaj się z prawami seksualnymi i przeczytaj, czym jest seks konsensualny.

Zaburzenia preferencji seksualnych

Zdarza się, że preferencje seksualne są źródłem cierpienia – własnego lub innych osób. Mówimy wtedy o zaburzeniach parafilnych. Są to np. ekshibicjonizm, voyeuryzm, czy pedofilia. Zmiana preferencji seksualnych jest trudna, ale możliwa. Aktualnie najlepsza opcja, by zmienić woje preferencje to terapia seksuologiczna w ujęciu poznawczo-behawioralnym. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o parafiliach (np. jak i dlaczego powstają) koniecznie daj mi znać. Chętnie napiszę o tym osobny artykuł.

Rola płciowa

Rola płciowa to publiczne wyrażanie tożsamości płciowej. Dotyczy tego, co mówimy i robimy, by pokazać, że identyfikujemy się z określoną płcią. Kształtują ją nie tylko nasze świadome wybory, ale również sposób wychowywania, normy społeczne i kultura, w jakiej żyjemy. Zdaniem Seligmana rola płciowa stanowi rozwinięcie naszej tożsamości płciowej, orientacji i preferencji seksualnych.

Funkcjonowanie seksualne – ostatnia warstwa piramidy seksualności

Wierzchołkiem piramidy seksualności jest funkcjonowanie seksualne, czyli inaczej mówiąc aktywność seksualna. W tej warstwie mieści się to, co i jak robimy, w ramach uprawiania seksu. Kiedy w tej warstwie coś idzie nie tak, mamy do czynienia z dysfunkcjami seksualnymi, np. hipolibidemią, zaburzeniami erekcji, czy trudnościami w osiąganiu orgazmu. 

Teraz, kiedy wiesz już, czym jest seksualność i znasz jej warstwy, sprawdź, na czym polega pozytywna seksualność.